“ไก่ชน” ในมุมมองของคนทั่วไปอาจเป็นเพียงเกมกีฬา แต่สำหรับชุมชนตำบลสวาย จังหวัดสุรินทร์ และคณะเกษตรและอุตสาหกรรมเกษตร มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์ นี่คือ “สัตว์เศรษฐกิจ” ที่มีมูลค่ามหาศาลและเป็นศูนย์กลางของระบบนิเวศทางอาชีพที่หลากหลาย โครงการ “การสร้างมูลค่าเพิ่มไก่พื้นเมือง (ไก่ 4 in 1) และพืชสมุนไพรบนเศรษฐกิจฐานรากชุมชนสวายเชิงอนุรักษ์และพัฒนาสายพันธุ์” ได้เข้ามาตอกย้ำศักยภาพนี้ โดยนำองค์ความรู้ทางวิทยาศาสตร์และนวัตกรรมมาบูรณาการกับภูมิปัญญาท้องถิ่น เพื่อสร้างอาชีพที่มั่นคง

โครงการนี้ได้นำเสนอแนวคิด “ไก่ 4 in 1” ซึ่งเป็นการมองไก่พื้นเมืองใน 4 มิติที่สร้างคุณค่าแตกต่างกัน

1. ไก่เก่ง: ไก่ที่มีความสามารถเชิงชนสูง สำหรับการแข่งขันและพัฒนาสายพันธุ์
2. ไก่โก้: ไก่สวยงาม สำหรับการเลี้ยงเพื่อความเพลิดเพลินและประกวด
3. ไก่เก็บ: ไก่สายพันธุ์ดี สำหรับเป็นพ่อพันธุ์แม่พันธุ์ สร้างมูลค่าในระยะยาว
4. ไก่แกง: ไก่ที่คัดออกสำหรับบริโภค สร้างความมั่นคงทางอาหารในครัวเรือน

แนวคิดนี้ช่วยให้เกษตรกรสามารถสร้างมูลค่าจากไก่ได้ในทุกช่วงชีวิต ลดการสูญเสียและสร้างรายได้ที่หลากหลาย

โครงการได้จัดกิจกรรมเชิงปฏิบัติการอย่างเข้มข้นระหว่างวันที่ 24-26 และ 30-31 มีนาคม 2568 ณ องค์การบริหารส่วนตำบลสวาย โดยมีนายก อบต.สวาย และภาคีเครือข่ายในพื้นที่เข้าร่วมอย่างคับคั่ง ประกอบด้วย 3 กิจกรรมหลักที่เชื่อมโยงกันอย่างเป็นระบบ

1. วิเคราะห์ดินเพื่อปลูกสมุนไพร: เริ่มต้นจากรากฐานที่สำคัญที่สุดคือ “ดิน” โครงการได้นำหลักวิทยาศาสตร์มาตรวจวิเคราะห์ค่าดิน เพื่อให้เกษตรกรสามารถปลูกพืชสมุนไพรที่จำเป็นสำหรับไก่ชน เช่น บอระเพ็ด กระชาย ไพร ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งเป็นการส่งเสริมเกษตรกรรมที่ยั่งยืนและลดต้นทุน
2. ออกแบบตำรับยาสมุนไพร: ต่อยอดจากการปลูกสมุนไพร สู่การอบรมเชิงปฏิบัติการออกแบบตำรับยาบำรุงสำหรับไก่ชน เป็นการนำภูมิปัญญาท้องถิ่นมาผสานกับความรู้สมัยใหม่ สร้างผลิตภัณฑ์ที่มีคุณภาพและเป็นที่ต้องการของตลาด
3. สร้างมูลค่าเพิ่มไก่พื้นเมือง: กิจกรรมสุดท้ายคือการถ่ายทอดเทคนิคและกลยุทธ์ในการพัฒนาสายพันธุ์ การคัดเลือก และการตลาด เพื่อเพิ่มมูลค่าให้กับ “ไก่ 4 in 1” ทำให้เกษตรกรสามารถเปลี่ยนจากผู้เลี้ยงเป็น “นักพัฒนาสายพันธุ์” ที่สร้างรายได้สูงขึ้น

โครงการนี้ไม่ได้จบลงแค่การอบรม แต่ได้สร้าง “นวัตกรชุมชน” ที่สามารถนำองค์ความรู้ไปถ่ายทอดและพัฒนาต่อยอดได้ด้วยตนเอง ซึ่งเป็นหัวใจของความยั่งยืน และยังสอดคล้องกับเป้าหมาย SDGs อย่างชัดเจน

1. SDG 1 (No Poverty) & SDG 8 (Decent Work and Economic Growth):
   โครงการได้ สร้างอาชีพและส่งเสริมการเติบโตทางเศรษฐกิจ ในระดับฐานรากโดยตรง ไม่เพียงแต่การเลี้ยงไก่ แต่ยังรวมถึงอาชีพปลูกสมุนไพร ทำอุปกรณ์ และอื่นๆ ที่เกี่ยวเนื่อง ซึ่งเป็นการสร้างรายได้ที่หลากหลายและมั่นคง
2. SDG 2 (Zero Hunger):
   นี่คือเป้าหมายที่โครงการระบุไว้อย่างชัดเจน การส่งเสริมการเลี้ยงไก่พื้นเมือง (ไก่แกง) ช่วย สร้างความมั่นคงทางอาหาร ในระดับครัวเรือน การส่งเสริมการปลูกพืชสมุนไพรบนฐานการวิเคราะห์ดินคือการ ส่งเสริมเกษตรกรรมที่ยั่งยืน และการอนุรักษ์สายพันธุ์ไก่พื้นเมืองยังเป็นการ รักษาความหลากหลายทางพันธุกรรม อีกด้วย
3. SDG 9 (Industry, Innovation and Infrastructure):
   การนำเทคโนโลยีการวิเคราะห์ดินและนวัตกรรมการออกแบบตำรับยามาใช้ ถือเป็นการ ยกระดับอุตสาหกรรมการเกษตรในระดับชุมชน ให้มีประสิทธิภาพและเป็นวิทยาศาสตร์มากขึ้น
4. SDG 17 (Partnerships for the Goals):
   ความสำเร็จเกิดจาก ความร่วมมือที่แข็งแกร่ง ระหว่างมหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์, องค์การบริหารส่วนตำบลสวาย, พัฒนาชุมชน, เกษตรตำบล และกลุ่มวิสาหกิจชุมชน ซึ่งเป็นต้นแบบของการทำงานร่วมกันเพื่อพัฒนาท้องถิ่น

โครงการนี้จึงเป็นบทพิสูจน์ที่ยอดเยี่ยมว่า การนำองค์ความรู้และนวัตกรรมเข้าไปเสริมพลังให้กับสินทรัพย์และภูมิปัญญาดั้งเดิมของชุมชน สามารถสร้างเศรษฐกิจฐานรากให้เติบโตได้อย่างเข้มแข็งและยั่งยืน