สาขาวิชาการจัดการท่องเที่ยวและโรงแรม คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์ ได้จัดทำโครงการการพัฒนาและยกระดับผลิตภัณฑ์การท่องเที่ยวจากทรัพยากรชุมช บ้านสนวน ต.บึง อ.เขวาสินรินทร์ จ.สุรินทร์  โดยใช้แนวคิดเศรษฐกิจสร้างสรรค์มาเป็นแนวคิ ในการพัฒนาระบบเศรษฐกิจที่ใช้ความคิดสร้างสรรค์บนฐานขององค์ความรู้ ทรัพย์สินทางปัญญาเชื่อมโยงกับวัฒนธรรม พื้นฐานทางประวัติศาสตร์ การสั่งสมความรู้ของสังคมมาผลิตสินค้าและบริการที่ช่วยสร้างมูลค่าเพิ่มทางเศรษฐกิจหรือคุณค่าทางสังคม โดยบ้านสนวน-นางแก้ว ถือเป็นชุมชน ที่มีทรัพยากรพร้อมในการนำแนวคิดเศรษฐกิจสร้างสรรค์มาใช้สร้างให้เกิดเป็นผลิตภัณฑ์ชุมช จากข้าวหอมมะลิ ทั้งผลิตภัณฑ์บริการและผลิตภัณฑ์สินค้าโดยเน้นกระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชนให้ “คิดอย่างสร้างสรรค์” และ “สร้างแรงบันดาลใจจากพื้นฐานทางวัฒนธรรมและภูมิปัญญาที่สั่งสม ของสังคม นำไปสู่การสร้างรายได้และเศรษฐกิจชุมชน

บ้านสนวน หมูที่ 6 ตำบลบึง อำเภอเขวาสินรินทร์ จังหวัดสุรินทร์ มีจำนวนครัวเรือนทั้งหมด 106 ครัวเรือน จำนวนประชากรทั้งหมด 357 คน แบ่งเป็นชาย 178 คน หญิง 179 คน หมู่บ้านมีเนื้อที่ประมาณ 2,460 ไร่ แบ่งออกเป็นพื้นที่เพื่ออาศัย จำนวน 50 ไร่ พื้นที่ทำการเกษตร (ทำนา ทำสวน ทำไร่) 2,400 ไร่ และพื้นที่สาธารณะ 10 ไร่

          คำขวัญของบ้านสนวน คือ “สนวนสูงใหญ่ ผ้าไหมหนึ่งเดียว ดอกกระเจียวหอมหวล ชวนชมเกวียนโบราณ น้ำหวานไรซ์เบอรี่ มีดีเศรษฐกิจพอเพียง อัตลักษณ์ของหมู่บ้าน เป็นหมู่บ้านเกษตรอินทรีย์ผ้าไหมงาม” โดยมีนายสมพงษ์ พริ้งเพราะ (สัมภาษณ์. 2567 : กันยายน 6) กำนันตำบลบึง  ซึ่งเดิมเป็นผู้ใหญ่บ้านสนวน กล่าวว่า เป้าหมายการพัฒนาหมู่บ้าน คือ ต้องการพัฒนาให้เป็นหมู่บ้านเกษตรอินทรีย์อย่างยั่งยืน โดยมุ่งมั่นพัฒนาชุมชนให้เข้มแข็ง ปราศจากอบายมุข และสิ่งเสพติด         น้อมนำปรัชญาเศรษฐกิจ พอเพียง ประชาชนมีความสุข มีความเป็นอยู่อย่างมั่นคงและยั่งยืน ในชุมชนมีป่าชุมชนหรือป่าประกง สวนดอกกระเจียว สวนป่าไม้พะยูง บ้านเกวียนโบราณ  วัดสาริกาแก้ว      การปลูกผักสวนครัว กิจกรรมการทอผ้าไหมและการแปรรูปผ้าไหม รวมทั้งเป็นหมู่บ้านอนุรักษ์        ควายไทย ซึ่งเป็นฐานทรัพยากรที่สำคัญของบ้านสนวน

ทรัพยากรชุมชนบ้านสนวน

บ้านสนวน ตำบลบึง อำเภอเขวาสินรินทร์ จังหวัดสุรินทร์ มีวัฒนธรรมประเพณีคล้ายกับชุมชนอื่นทั่วไป คือ  มีกิจกรรมประกอบประเพณีสงกรานต์ เข้าพรรษา ออกพรรษา และกิจกรรมตามวันสำคัญทางศาสนา แต่จากการสัมภาษณ์คนในชุมชน พบว่า ประเพณีที่เป็นเอกลักษณ์ที่น่าสนใจของชุมชน คือ ประเพณีที่มี “ข้าว” ซึ่งเกี่ยวกับวิถีชีวิตของคนในชุมชน ได้แก่ ประเพณีบุญเดือน 3 หรือประเพณีสู่ขวัญข้าว เป็นประเพณีใหญ่ของชุมชน เซ่นไหว้เพื่อให้ความเป็นอยู่ของคนในหมู่บ้านอยู่อย่างร่มเย็นเป็นสุข และประเพณีเซ่นเดือน 6 ซึ่งเป็นการเซ่นไหว้ประกอบการทำนา โดยจากการวิเคราะห์ทรัพยากรของบ้านสนวน สามารถนำมาสร้างสรรค์กิจกรรมและผลิตภัณฑ์ด้วยองค์ความรู้ของมหาวิทยาลัย โดยนำแนวคิดเศรษฐกิจสร้างสรรค์มาเป็นแนวคิดในการพัฒนาระบบเศรษฐกิจ โดยใช้ความคิดสร้างสรรค์บนฐานขององค์ความรู้ ทรัพย์สินทางปัญญาและการศึกษาวิจัย ซึ่งจะเชื่อมโยงกับวัฒนธรรม พื้นฐานทางประวัติศาสตร์ การสั่งสมความรู้ของสังคม เทคโนโลยีและนวัตกรรม เพื่อใช้ในการพัฒนาธุรกิจ การผลิตสินค้าและบริการในรูปแบบใหม่ที่ช่วยสร้างมูลค่าเพิ่มทางเศรษฐกิจหรือคุณค่าทางสังคม  โดยบ้านสนวน ถือเป็นชุมชนที่มีทรัพยากรที่มีความพร้อมในการนำแนวคิดเศรษฐกิจสร้างสรรค์มาใช้สร้างให้เกิดเป็นผลิตภัณฑ์การท่องเที่ยวจากงานประเพณีสำคัญของชุมชน นั่นคือ ประเพณีสู่ขวัญข้าว ให้เป็นกิจกรรมท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ และสร้างผลิตภัณฑ์ชุมชนที่เชื่อมโยงจากงานประเพณี คือ การแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชนจากข้าวหอมมะลิ ทั้งผลิตภัณฑ์บริการและผลิตภัณฑ์สินค้าที่เน้นกระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชนให้ “คิดอย่างสร้างสรรค์” และ “สร้างแรงบันดาลใจ จากพื้นฐานทางวัฒนธรรมและภูมิปัญญาที่สั่งสมของสังคม” ด้วยการกำหนดกรอบความคิด   การวิเคราะห์เชิงลึก แล การกำหนดยุทธศาสตร์และผลักดันสู่การปฏิบัติ ร่วมกับภาคีเครือข่ายระดับชุมชน เพื่อร่วมกันสร้างคุณค่าทางเศรษฐกิจและเชื่อมโยงไปสู่การสร้างคุณค่าทางสังคม ในการอนุรักษ์สืบสานวิถีชีวิตภูมิปัญญาของชุมชน นำไปสู่การสร้างรายได้และเศรษฐกิจชุมชนต่อไป

สาขาวิชาการจัดการท่องเที่ยวและโรงแรมได้กำหนดวัตถุประสงค์ กิจกรรม ผลผลิต ผลลัพธ์ ผลกระทบและตัวชี้วัดในการดำเนินโครงการ ให้สอดคล้องและความเชื่อมโยงกับยุทธศาสตร์มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์ในยุทธศาสตร์ที่ 1 การพัฒนาท้องถิ่น และความเชื่อมโยงกับเป้าหมาย การพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals: SDGs) ข้อที่ 1. ขจัดความยากจน (No Poverty) 2. ขจัดความหิวโหย (Zero Hunger)  8. การจ้างงานที่มีคุณค่าและการเติบโตทางเศรษฐกิจ (Decent Work and Economic Growth)  10. การลดความเหลื่อมล้ำ (Reduced Inequalities) 

          โดยกำหนดวัตถุประสงค์โครงการ คือ 1. เพื่อบูรณาการองค์ความรู้ระหว่างมหาวิทยาลัย และชุมชนในการพัฒนาผลิตภัณฑ์ 2. เพื่อร่วมส่งเสริมและยกระดับประเพณีวิถีชุมชนและตัวชี้วัดและได้ดำเนินกิจกรรมตามที่กำหนดไว้ คือ 1. ดำเนินการการพัฒนาผลิตภัณฑ์บริการการท่องเที่ยว   2. ดำเนินการการพัฒนาผลิตภัณฑ์สินค้าชุมชน  3. ดำเนินการพัฒนากระบวนการจัดการประเพณีร่วมกับชุมชน  4. ดำเนินการส่งเสริมกิจกรรมการตลาดท่องเที่ยวชุมชน ทั้งนี้ ในการดำเนินโครงการได้มีการลงพื้นที่สำรวจบริบทและความต้องการชุมชนโดยอาจารย์ผู้รับผิดชอบหลักสูตร ประกอบด้วย อ.ดร.คเชนทร์ วัฒนะโกศล (ประธานหลักสูตร) ผู้ช่วยศาตราจารย์รุจิเรศ รุ่งสว่าง (ผู้รับผิดชอบโครงการ) อ.ดร.ศิวาพร พยัคฆนันท์ อ.หทัยชนก รัตนถาวรกิติ อ.ฐานิดา สิทธิเสือ และ อ.ดร.อัครเดช สุพรรณฝ่าย (ที่ปรึกษาและวิทยากรประจำโครงการ) โดยดำเนินการสัมภาษณ์ผู้นำชุมชนและผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับการดำเนินโครงการ ประกอบด้วย กำนันตำบลสนวน เจ้าอาวาสวัดสาริแก้ว  ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน และผู้นำกลุ่มอาชีพ นอกจากนี้ ยังได้จัดกิจกรรมประชุมระดมความคิดเห็นเกี่ยวกับการดำเนินโครงการในประเด็นการสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับผลิตภัณฑ์และการสร้างคุณค่าให้กับทรัพยากรท้องถิ่น

การดำเนินกิจกรรมทำให้เกิดผลผลิต ได้แก่

          1. ได้โปรแกรมการท่องเที่ยวชุมชน จำนวน 1 โปรแกรม ในชื่อโปรแกรมการท่องเที่ยว “เที่ยวชุมชนสนวน-นางแก้ว ยลวัฒนธรรม สืบสาน สร้างสรรค์วิถีชุมชน” ซึ่งได้จากการประชุมระดมสมองและพัฒนาการจัดกิจกรรมการท่องเที่ยวร่วมกับเจ้าของทรัพยากรท่องเที่ยวและผู้มีส่วนเกี่ยวข้องในชุมชน

2. ได้ผลิตภัณฑ์ชุมชนที่พัฒนาจากฐานทรัพยากรชุมชน จำนวน 2 ผลิตภัณฑ์ ได้แก่ ข้าวพองทรงเครื่อง และขนมบายกรีม โดยได้ให้สมาชิกชุมชกนเข้าร่วมอบรมเชิงปฏิบัติการเพื่อให้ความรู้และฝึกปฏิบัติการทำผลิตภัณฑ์ข้าวหอมมะลิแปรรูป

3. ได้สื่อประชาสัมพันธ์ผลิตภัณฑ์ชุมชน 3 ชิ้น คือ โบรชัวร์ประชาสัมพันธ์โปรแกรม การท่องเที่ยวชุมชน ป้ายประชาสัมพันธ์ประเพณีบุญขวัญข้าวและเพจประชาสัมพันธ์การท่องเที่ยวชุมชน ชื่อ “เที่ยวชุมชน สนวน-นางแก้ว”

ทั้งนี้ มีสมาชิกในชุมชนเป้าหมายที่ได้เข้าร่วมและได้รับประโยชน์ จำนวน 20 คน  และโครงการการพัฒนาและยกระดับผลิตภัณฑ์การท่องเที่ยวจากทรัพยากรชุมชน บ้านสนวน ต.บึง อ.เขวาสินรินทร์ จ.สุรินทร์ ก่อให้เกิดการพัฒนาที่ยั่งยืนในข้อที่ 1. ขจัดความยากจน (No Poverty)   2. ขจัดความหิวโหย (Zero Hunger)  8. การจ้างงานที่มีคุณค่าและการเติบโตทางเศรษฐกิจ (Decent Work and Economic Growth)  10. การลดความเหลื่อมล้ำ (Reduced Inequalities)