ตำบลสลักได อำเภอเมืองสุรินทร์ เป็นชุมชนที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานและมีความหลากหลายทางวัฒนธรรมเป็นรากฐานที่สำคัญ อย่างไรก็ตาม ท่ามกลางกระแสการเปลี่ยนแปลงของสังคม มรดกการแสดงอันเป็นเอกลักษณ์และมีคุณค่าอย่าง “กันตรึมโบราณ” กำลังเผชิญกับความท้าทายและเสี่ยงต่อการเลือนหายไป ชุมชนจึงมีความประสงค์ที่จะอนุรักษ์และสืบทอดศิลปะการแสดงแขนงนี้ไว้ให้คงอยู่สืบไป

ด้วยเล็งเห็นถึงศักยภาพและความสำคัญดังกล่าว สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์ จึงได้ดำเนิน โครงการส่งเสริม อนุรักษ์ทุนทางวัฒนธรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่น ตำบลสลักได ขึ้น โดยมีเป้าหมายเพื่อทำงานร่วมกับชุมชนในการพิทักษ์รักษามรดกทางวัฒนธรรม พร้อมทั้งต่อยอดสู่การสร้างคุณค่าทางสังคมและเศรษฐกิจ อันจะนำไปสู่การพัฒนาท้องถิ่นที่ยั่งยืน

โครงการนี้มีวัตถุประสงค์หลักเพื่อ อนุรักษ์ สืบสาน และเผยแพร่ประเพณีและศิลปวัฒนธรรมท้องถิ่น โดยมุ่งเน้นที่การฟื้นฟูการแสดงกันตรึมโบราณให้กลับมาเป็นที่รู้จักและได้รับการสืบทอดอย่างเป็นรูปธรรม

กระบวนการดำเนินงานหัวใจสำคัญคือ การจัดประชุมเชิงปฏิบัติการ ณ วันที่ 1– 3 พฤษภาคม ๒๕๖๘ เพื่อสร้างองค์ความรู้และทักษะภาคปฏิบัติให้แก่คนในชุมชน โดยได้รับเกียรติจากคณะวิทยากรผู้ทรงคุณวุฒิ ได้แก่ อาจารย์อดิศักดิ์ ชมดี, นายฉัตรชัย สืบสาน และนายอนุชา ทวีเหลือ มาถ่ายทอดเทคนิคการบรรเลงเครื่องดนตรีกันตรึมประเภทต่างๆ เช่น ซอกันตรึม ปี่อ้อ ปี่ไสล และเครื่องประกอบจังหวะ ซึ่งการดำเนินงานนี้อาศัยความร่วมมือระหว่างสถาบันการศึกษาและชุมชน ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญของการขับเคลื่อนการพัฒนาที่ยั่งยืนตาม เป้าหมายที่ 17 (SDG 17: Partnerships for the Goals)

ผลสำเร็จที่เป็นรูปธรรมของโครงการคือการก่อตั้ง กลุ่มต้นแบบการแสดงกันตรึมโบราณ จำนวน ๑ กลุ่ม ซึ่งประกอบด้วยสมาชิกในชุมชนที่มีความรู้และทักษะในการบรรเลงดนตรีกันตรึมอย่างถูกต้องตามแบบแผน นับเป็นการสร้างกลไกสำคัญในการสืบทอดมรดกภูมิปัญญาให้ดำรงอยู่ต่อไป

การดำเนินโครงการนี้ไม่เพียงแต่เป็นการอนุรักษ์วัฒนธรรม แต่ยังเป็นการสร้างคุณค่าที่เชื่อมโยงกับเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนอย่างลึกซึ้ง:

เป้าหมายที่ 11 (SDG 11: เมืองและชุมชนที่ยั่งยืน): การฟื้นฟูและส่งเสริมกันตรึมโบราณเป็นการเสริมสร้างความเข้มแข็งให้อัตลักษณ์ทางวัฒนธรรม ซึ่งเป็นรากฐานสำคัญของการสร้างชุมชนที่น่าอยู่ มีความภาคภูมิใจในมรดกของตนเอง และเป็นการพิทักษ์มรดกทางวัฒนธรรมเพื่อคนรุ่นหลัง

เป้าหมายที่ 8 (SDG 8: งานที่มีคุณค่าและการเติบโตทางเศรษฐกิจ): กลุ่มการแสดงที่จัดตั้งขึ้นมีศักยภาพในการพัฒนาต่อยอดสู่การสร้างงานที่มีคุณค่าและสร้างอาชีพที่มั่นคงให้แก่สมาชิก สามารถนำเสนออัตลักษณ์ของท้องถิ่นผ่านการแสดงในกิจกรรมต่างๆ และเป็นส่วนหนึ่งของการพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม ซึ่งจะช่วยสร้างรายได้และกระตุ้นเศรษฐกิจในระดับชุมชน

โครงการได้บรรลุวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ในการสร้างกลุ่มต้นแบบและเครือข่ายการอนุรักษ์วัฒนธรรมในพื้นที่ตำบลสลักไดได้เป็นอย่างดี อย่างไรก็ตาม การดำเนินงานในพื้นที่ใหม่ได้ประสบกับความท้าทายด้านกายภาพของสถานที่จัดกิจกรรมซึ่งเป็นพื้นที่โล่งและมีเสียงรบกวน

ดังนั้น จึงมีข้อเสนอแนะเชิงพัฒนาให้มีการสำรวจและประเมินความพร้อมของสถานที่จัดกิจกรรมล่วงหน้าในการดำเนินโครงการครั้งต่อไป เพื่อสร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการเรียนรู้ให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด โครงการนี้ถือเป็นจุดเริ่มต้นที่สำคัญในการเปลี่ยนทุนทางวัฒนธรรมให้เป็นพลังในการขับเคลื่อนชุมชนสู่ความเข้มแข็งทั้งในมิติสังคมและเศรษฐกิจอย่างยั่งยืน