โครงการ “การเพิ่มประสิทธิภาพการเพาะเลี้ยงปลาเศรษฐกิจสุรินทร์ด้วยจุลินทรีย์โปรไบโอติก เพื่อการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนอย่างยั่งยืน” เป็นโครงการนำร่องที่สะท้อนถึงความมุ่งมั่นในการขับเคลื่อนการพัฒนาที่ยั่งยืนในระดับท้องถิ่น โดยมุ่งเน้นการยกระดับคุณภาพชีวิตของเกษตรกรผู้เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำในพื้นที่องค์การบริหารส่วนตำบลเฉนียง จังหวัดสุรินทร์ ผ่านการนำนวัตกรรมจุลินทรีย์โปรไบโอติกมาประยุกต์ใช้ โครงการนี้ไม่เพียงแต่ตอบสนองความต้องการของชุมชนในการเพาะเลี้ยงปลาอย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน แต่ยังแสดงให้เห็นถึงความสอดคล้องอย่างลึกซึ้งกับเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals – SDGs) ของสหประชาชาติ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเป้าหมายที่ 1 (ขจัดความยากจน) และเป้าหมายที่ 12 (แผนการบริโภคและการผลิตอย่างยั่งยืน)

               จากการศึกษาบริบทชุมชนในพื้นที่บริการขององค์การบริหารส่วนตำบลเฉนียง พบว่ามีเกษตรกรผู้เพาะเลี้ยงสัตว์น้ำเป็นจำนวนมาก และเป็นที่ตั้งของสหกรณ์ประมงจังหวัดสุรินทร์ จำกัด เกษตรกรในชุมชนจึงมีความต้องการที่ชัดเจนในการพัฒนาวิธีการเพาะเลี้ยงปลาให้มีประสิทธิภาพและยั่งยืน โดยตระหนักถึงปัญหาของการใช้สารเคมีและยาปฏิชีวนะที่อาจส่งผลกระทบต่อต้นทุนการผลิต คุณภาพของผลผลิต ความปลอดภัยของผู้บริโภค และสิ่งแวดล้อม การใช้จุลินทรีย์โปรไบโอติกจึงถูกเสนอเป็นทางเลือกที่สามารถช่วยลดการพึ่งพาสารเคมีและยาปฏิชีวนะ ทำให้ผลผลิตมีคุณภาพและปลอดภัย รวมทั้งช่วยลดต้นทุนการผลิตและเพิ่มผลกำไรแก่เกษตรกร ดังนั้น การพัฒนาด้านการเพาะเลี้ยงปลาเศรษฐกิจด้วยโปรไบโอติกจึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งในการลดปัญหาการใช้ยาปฏิชีวนะ อีกทั้งยังเป็นการเพิ่มผลผลิตของปลาเศรษฐกิจ โดยจุลินทรีย์โปรไบโอติกมีคุณสมบัติในการปรับปรุงคุณภาพน้ำ ส่งเสริมระบบการย่อยอาหารของปลา ทำให้ปลามีการเจริญเติบโตที่ดี ลดการสูญเสียจากโรค และเพิ่มอัตราการรอดชีวิต ซึ่งเป็นการตอบโจทย์การพัฒนาที่ยั่งยืนของชุมชน

            โครงการ “การเพิ่มประสิทธิภาพการเพาะเลี้ยงปลาเศรษฐกิจสุรินทร์ด้วยจุลินทรีย์โปรไบโอติก เพื่อการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนอย่างยั่งยืน” กำหนดจัดขึ้นในวันที่ 24-25 มีนาคม 2568 ณ สหกรณ์ประมงจังหวัดสุรินทร์ จำกัด ตำบลเฉนียง โดยมีผู้เข้าร่วม 40 คน จาก 2 หมู่บ้าน ได้แก่ หมู่ 13 บ้านหนองเต่า และหมู่ 18 บ้านละเอาะ ตำบลเฉนียง อำเภอเมือง จังหวัดสุรินทร์ โครงการมีวัตถุประสงค์หลัก 2 ประการ ได้แก่:

1. เพื่อส่งเสริมและเผยแพร่ความรู้เรื่องการเพาะเลี้ยงปลาเศรษฐกิจด้วยจุลินทรีย์โปรไบโอติก
2. เพื่อส่งเสริมอาชีพการเพาะพันธุ์ปลาเศรษฐกิจในครัวเรือน

• แนวทางการเพาะเลี้ยงปลาเศรษฐกิจด้วยจุลินทรีย์โปรไบโอติก: ผู้เข้าร่วมจะได้รับความรู้และแนวปฏิบัติที่เป็นรูปธรรม
• นวัตกรรมจุลินทรีย์โปรไบโอติก: อย่างน้อย 2 นวัตกรรม จะถูกนำมาใช้และเผยแพร่
• แหล่งเรียนรู้: จัดตั้งแหล่งเรียนรู้ด้านการเพาะเลี้ยงปลาด้วยโปรไบโอติกอย่างน้อย 3 แหล่งในชุมชน

โครงการนี้มีความสอดคล้องอย่างยิ่งกับเป้าหมาย SDGs หลายข้อ ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงแนวทางการพัฒนาแบบองค์รวม:

เป้าหมายที่ 1: ยุติความยากจนทุกรูปแบบในทุกที่ (No Poverty)
โครงการมุ่งเน้นการ “เพิ่มรายได้ ลดรายจ่ายในครัวเรือน” และ “สร้างงาน สร้างอาชีพ” ให้กับเกษตรกร ซึ่งเป็นการเสริมสร้างขีดความสามารถทางเศรษฐกิจและลดความเปราะบางจากความยากจนโดยตรง การลดต้นทุนการผลิตและเพิ่มผลผลิตด้วยโปรไบโอติกช่วยให้เกษตรกรมีรายได้ที่มั่นคงและยั่งยืนยิ่งขึ้น

เป้าหมายที่ 12: สร้างหลักประกันให้มีแบบแผนการผลิตและการบริโภคที่ยั่งยืน (Responsible Consumption and Production)
นี่คือแกนหลักของโครงการ การนำจุลินทรีย์โปรไบโอติกมาใช้ในการเพาะเลี้ยงปลาเป็นการเปลี่ยนผ่านไปสู่ “แบบแผนการผลิตที่ยั่งยืน” โดยตรง ลดการใช้ยาปฏิชีวนะและสารเคมีที่สร้างผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและสุขภาพของผู้บริโภค ผลผลิตที่ได้มีความปลอดภัยและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ส่งเสริมการบริโภคอย่างรับผิดชอบ

โครงการนี้คาดการณ์ว่าจะสร้างผลกระทบเชิงบวกในหลายมิติ:

• ด้านเศรษฐกิจ: เกิดการสร้างงาน สร้างอาชีพ เพิ่มรายได้ และลดรายจ่ายในครัวเรือนของเกษตรกร ทำให้เศรษฐกิจชุมชนเติบโตอย่างยั่งยืน
• ด้านสังคม: เกิดการรวมกลุ่มในชุมชน มีความรัก ความสามัคคี และมีปฏิสัมพันธ์ที่ดีต่อกันมากขึ้น สู่การสร้างชุมชนที่เข้มแข็ง
• ด้านสิ่งแวดล้อม: มีการนำจุลินทรีย์โปรไบโอติกมาใช้ในการเพาะเลี้ยงปลาเศรษฐกิจ ซึ่งเป็นการใช้ประโยชน์จากจุลินทรีย์มีชีวิตและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ลดผลกระทบต่อระบบนิเวศและสุขอนามัยของแหล่งน้ำ

           โครงการ “การเพิ่มประสิทธิภาพการเพาะเลี้ยงปลาเศรษฐกิจสุรินทร์ด้วยจุลินทรีย์โปรไบโอติก เพื่อการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนอย่างยั่งยืน” เป็นแบบอย่างของการพัฒนาในระดับท้องถิ่นที่บูรณาการแนวคิดด้านเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อมเข้าด้วยกันอย่างลงตัว ตอบสนองต่อปัญหาและความต้องการของชุมชนได้อย่างมีประสิทธิภาพ และที่สำคัญยิ่งคือเป็นการขับเคลื่อนการบรรลุเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs) ของประเทศไทยในระดับฐานราก ซึ่งจะเป็นรากฐานสำคัญในการสร้างความยั่งยืนในระยะยาวต่อไป